Ruch Olimpiad Specjalnych powstał w Stanach Zjednoczonych w 1968 roku, w wyniku przekonania, że osoby z upośledzeniem umysłowym potrafią przy odpowiedniej zachęcie i pomocy trenować, cieszyć się i czerpać wymierne korzyści z uczestnictwa w sportach indywidualnych i zespołowych, dostosowanych – tam, gdzie to niezbędne – do ich możliwości.
W Polsce oficjalnym przedstawicielem Special Olympics jest Stowarzyszenie Olimpiady Specjalne – Polska. Do Polski ruch Olimpiad Specjalnych dotarł w roku 1985. Obecnie zrzesza około 14 tysięcy zawodników z upośledzeniem umysłowym.
Misją Special Olympics jest organizowanie całorocznych treningów i zawodów sportowych w różnych dyscyplinach sportu dla dzieci i dorosłych z upośledzeniem umysłowym, w celu zapewnienia im możliwości lepszego rozwoju sprawności fizycznej, wykazania się odwagą, odczuwania radości i dzielenia się talentami, umiejętnością i przyjaźnią ze swoimi rodzinami, innymi zawodnikami i społecznością lokalną.
Zgodnie z misją Olimpiad Specjalnych każdy z zarejestrowanych w stowarzyszeniu zawodników może brać udział w całorocznym cyklu treningów sportowych. Odbywają się one w poszczególnych Sekcjach Olimpiad Specjalnych. Podsumowaniem treningów jest udział w zawodach Olimpiad Specjalnych. We .wszystkich zawodach Olimpiad Specjalnych obowiązują Oficjalne Przepisy Sportowe Olimpiad Specjalnych w sportach letnich i zimowych, które oparte są na przepisach Narodowych i Międzynarodowych Federacji Sportowych w danej dyscyplinie. Zmiany i modyfikacje przepisów Olimpiad Specjalnych w porównaniu z oficjalnymi regulaminami sportowymi wynikają z potrzeby zapewnienia możliwości uczestnictwa zawodnikom o różnym poziomie sprawności z zachowaniem równości szans.
W Polsce zawodnicy uczestniczą w treningach i zawodach sportowych w 16 letnich (pływanie, lekkoatletyka, badminton, koszykówka, jazda konna, gimnastyka, dwubój siłowy, bowling, żeglarstwo, piłka nożna, softball, tenis stołowy, tenis ziemny, jazda na rolkach, kajakarstwo, kolarstwo) i 4 zimowych dyscyplinach sportu (narciarstwo zjazdowe, hokej halowy, narciarstwo biegowe, jazda szybka na lodzie).
Zawody Olimpiad Specjalnych odbywają się jako odrębne imprezy sportowe i są związane z ruchem paraolimpijskim. Co cztery lata organizowane są światowe letnie i zimowe igrzyska Olimpiad Specjalnych. Rozgrywane są również zawody rangi europejskiej, a na poziomie kraju zawody narodowe, regionalne i lokalne.
W tradycyjnych zawodach prawo do rywalizacji o pierwsze miejsce mają tylko zawodnicy, którzy przeszli wszystkie szczeble wstępnych eliminacji. Są to najlepsi z najlepszych.
W zawodach sportowych Olimpiad Specjalnych nie wyłania się zawodników najbardziej zdolnych, lecz daje się szansę zwycięstwa każdemu zawodnikowi z upośledzeniem umysłowym, niezależnie od jego poziomu sprawności i możliwości, które mogą być u tych osób w różny sposób ograniczone. Sposób w jaki się to osiąga jest prosty i polega na podzieleniu mających ze sobą rywalizować zawodników na grupy sprawnościowe o możliwie wyrównanym poziomie. Stwarza się w ten sposób każdemu zawodnikowi warunki do rywalizacji sportowej z równymi sobie przeciwnikami, a równocześnie do przeżycia radości i dumy jaką daje doświadczenie zwycięstwa.
W Olimpiadach Specjalnych podkreślany jest jednocześnie fakt, że zwycięzcą jest każdy, kto podejmie trud walki i okazuje w niej swoją wytrwałość ( w myśl przysięgi wypowiadanej podczas zawodów: „Pragnę zwyciężyć, lecz jeśli nie będę mógł zwyciężyć, niech będę dzielny w swym wysiłku”). Dla Specjalnych Sportowców jest to tylko wysiłek i dlatego właśnie miejsc na podium jest osiem, czyli tyle, ile wynosi maksymalna liczba zawodników startujących w grupie sprawnościowej.
W Olimpiadach Specjalnych nie prowadzi się zespołowej klasyfikacji, nie sumuje się liczby medali, nie rejestruje i nie nagradza rekordów, a dzięki temu eliminuje się wszelkie negatywne zjawiska obserwowane w tak zwanym masowym sporcie.
Tworzenie grup sprawnościowych w Olimpiadach Specjalnych to mechanizm, który decyduje o odrębności ruchu. dotyczy to zarówno sportów indywidualnych jak i gier zespołowych, gdzie mogą współzawodniczyć drużyny złożone z zawodników o niskich możliwościach z podobnymi drużynami oraz te, które mają graczy o wysokim poziomie sprawności z podobnymi rywalami. Grupy sprawnościowe mogą liczyć od 3 do 8 zawodników lub drużyn, a różnica sprawności pomiędzy najlepszą i najsłabszą drużyną lub zawodnikiem w grupie nie może przekroczyć 15%.
Mechanizm, który prowadzi od oceny poziomu sprawności zawodników do podziału na grupy sprawnościowe nazywany jest procesem preeliminacji. Teoretycy i naukowcy, którzy stworzyli ruch Special Olympics stwierdzili, że w tak dobranych grupach każda z drużyn czy też każdy z zawodników ma jednakowe szanse w rywalizacji, a wygra ten, który ma lepsze przygotowanie do startu w konkurencji.
W każdej grupie sprawnościowej rozdzielane są nagrody – za trzy pierwsze miejsca medale,, za kolejne od 4 do 8 miejsca specjalne wstążki. Każdy z zawodników startujący w grupie staje na podium, które w Olimpiadach Specjalnych składa się z 8 miejsc – tylu, ile wynosi maksymalna liczba zawodników w grupie sprawnościowej. W zawodach nie przyznaje się żadnych dodatkowych nagród rzeczowych i wyróżnień. Nie prowadzi się zbiorowych punktacji, rozliczeń z liczb medali. Na kolejne szczeble zawodów awansują zawodnicy - medaliści. Dotyczy to wszystkich grup sprawnościowych, zarówno tych, gdzie są drużyny czy zawodnicy o najwyższych możliwościach, jak i tych o obniżonym poziomie sprawności.
W zawodach Olimpiad Specjalnych każdy zawodnik, bierze udział w Ceremonii Dekoracji.
Ceremonia Dekoracji odbywa się oddzielnie dla każdej grupy sprawnościowej i biorą w niej udział wszyscy zawodnicy tej grupy.
Trenerzy lub opiekunowie zawodników nie mogą w czasie zawodów pomagać zawodnikom będąc z nim w bezpośrednim kontakcie to znaczy (trzymać za rękę, biec razem z zawodnikiem czy też nieść zawodnika). Jeżeli zachodzi taka konieczność należy tworzyć grupy sprawnościowe z asystą.
W ruchu Olimpiad Specjalnych ważną rolę spełniają wolontariusze.
Wolontariusze to ogromna grupa ludzi o wielkich sercach. Bez nich realizacja misji Olimpiad Specjalnych byłaby niemożliwa. W całorocznej działalności stowarzyszenia pomagają przy organizacji zawodów Olimpiad Specjalnych, treningów i zajęć sportowych, w pracach biurowych, imprezach specjalnych.